ΕΝΘΥΜΙΟΝ 1970-80. ΟΤΑΝ Η ΕΥΤΥΧΙΑ ΜΕΤΡΙΕΤΑΙ ΣΕ ΔΡΑΧΜΕΣ...

Αναβιώνεις τη δεκαετία του 70 μέσα από ένα ψυχεδελικό καλειδοσκόπιο. Μόνο έτσι θα την δεις σωστά. Ζωντανά. Δυνατά. Τα μάξι φορέματα της μαμάς, σαν της γοργόνας, χωρίς ουρά. Και κάτι σούπερ μίνι, κεντημένα,  βαριά, λαμπερά, οριακά κιτς. Οι κουρτίνες στα δωμάτια. Πορτοκαλί με καφέ και μπεζ; Κάτι πελώριες κασέτες, σαν μαύρη σοκολάτα, σε ένα αντίστοιχα πελώριο μηχάνημα για να ακούς μουσική. Το πάτημα ενός κουμπιού στο juke box, ή «τζουκπόξ». Μπιτλς, Ρόλινγκ Στόουνς, Μαρινέλλα, Χατζιδάκις. Ψυχεδελική μόδα, ψυχεδελική μουσική, και η ζωή; Ψυχεδελική με ασημένιες αντανακλάσεις.

Η Ελλάδα στη δεκαετία του 70 βλέπει ασπρόμαυρη τηλεόραση. Εξακολουθεί να ακούει ραδιόφωνο με πάθος. Αλλά τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί με την εικόνα. Ειδικά αν συνοδεύεται με σπιτικό σιμιγδαλένιο χαλβά με κανέλα και αμύγδαλα. 

Η οθόνη, μικρή και μεγάλη, παίζει με τη μαγεία. Την ψευδαίσθηση. Σίριαλ σε συνέχειες, ιστορίες της διπλανής πόρτας, παράλληλες ιστορίες μέσα από την κλειδαρότρυπα. Κινηματογραφιστές εκτός συνόρων, ο Φράνσις Φορντ Κόπολα, ο Μάρτιν Σκορσέζε, ο Τζορτζ Λούκας, ο Στίβεν Σπίλμπεργκ, στήνουν υπερπαραγωγές για τη μεγάλη οθόνη του 70. Σε απόλυτη αρμονία με ό,τι συμβαίνει στην Αμερική του τότε. Οι Έλληνες βλέπουν τηλεόραση, εθίζονται, οι πόλεις (και τα χωριά) ερημώνουν όταν παίζει κάτι αγαπημένο, το σινεμά μένει λίγο πίσω. 

Και η ατμόσφαιρα; Μυρίζει σεβεντίλα. Χούντα και κοινοβουλευτική δημοκρατία. 1974. Πριν και μετά. Πολυτεχνείο, φοιτητική εξέγερση, συγκρούσεις, τουρκική εισβολή στην Κύπρο, ανατροπές, περιπέτειες. Και μετά, πολιτική σταθερότητα, ένταξη Ελλάδας στην ΕΟΚ, αμφισβήτηση, αποχουντοποίηση, επεκτατική οικονομική πολιτική, οξεία ύφεση σε οικοδομές και κατασκευές, αύξηση της ανεργίας... 

Κι όμως. Η γενιά του 70 αρχίζει να παράγει θόρυβο, να δοκιμάζει και να ξεπερνά τα όρια της, να γίνεται από μαυρόασπρη, χρωματιστή. Είναι η δεκαετία που όλα αλλάζουν, όλοι αναζητούν το καινούργιο, το μέλλον, χωρίς φόβο, με πλήρη άγνοια. Τη σιγουριά της νοσταλγίας. Και την ψευδαίσθηση της αιώνιας νεότητας. 

Κίτρινα τρόλεϊ με κεραίες. Μπλε και άσπρα λεωφορεία. Ο ηλεκτρικός ενώνει τον Πειραιά με την Κηφισιά με τα ξύλινα βαγόνια του. Σκαραβαίοι και βάτραχοι σε ρόδες. Και κίνηση. 127 και 53 άλογα, οι αριθμοί στους δρόμους. Η Αθήνα σε μεταβατικό στάδιο, όχι πολύ διαφορετική από την Αθήνα του 2017. Ή μήπως ήταν; Οι κάτοικοι αυξάνονται στην πρωτεύουσα, οι πολυκατοικίες, τα ψηλά κτίρια γεννιούνται, οι πλατείες γκρεμίζονται και χτίζονται από την αρχή, για να καλύψουν τις ανάγκες της εποχής. 

Η Αθήνα αναπτύσσεται. Μεγαλώνει. Στο κέντρο και στα προάστια. Γίνεται (ακόμη) πιο θορυβώδης. Τα περίπτερα γεμίζουν λιχουδιές. Και έγχρωμα, εβδομαδιαία περιοδικά με ξύλινα μανταλάκια. Η αμερικανική πρεσβεία στη Βασιλίσσης Σοφίας γίνεται σήμα κατατεθέν της πόλης, όπως και το κτίριο του Φιξ. Ο Πύργος των Αθηνών ετοιμάζεται να ανέβει στα σύννεφα. Στο Σύνταγμα βγαίνουν κίτρινες πολυθρόνες για την ανάγνωση της εφημερίδας με ήλιο και καφέ, έξω. Άνδρες με φαβορίτες, ζιβάγκο και πτι-καρό σακάκι και γυναίκες με μακριά μαλλιά με μπούκλα στο τελείωμα και φορέματα που σκουπίζουν το πάτωμα, κρύβουν τις πλατφόρμες-υπερπαραγωγή σε στιλ Boney M ή Abba. Περπατούν περήφανα, αργά και σταθερά. 

Oι σταρ της ροκ επηρεάζουν με κάθε τους κίνηση το κοινό τους, στιλιστικά τουλάχιστον. Και οι κοινές θνητές; Φορούν αϊλάινερ στα μάτια. Ψεύτικες βλεφαρίδες. Ολόσωμες φόρμες. Θέλουν να μοιάσουν στην Μπριζίτ (Μπαρντό) χωρίς να παντρευτούν τον Σερζ (Γκένσμπουργκ). Νάζι και σκέρτσο. Πέτο που ...πετάει. Δερμάτινα τζάκετ. Patchwork από ανόμοια δέρματα και υφάσματα. Άρωμα Γούντστοκ εκτός. 

Κι εντός; Aν δούμε τον εγχώριο κινηματογράφο, θα καταλάβουμε πως βρίσκουν δουλειά οι Έλληνες στη δεκαετία του 70. Ο Κώστας Βουτσάς αλλάζει ακόμη και φυλή. Γυναίκες αλλάζουν φύλο. Η Αλίκη γίνεται άνδρας, ξανά και ξανά. Θέμα των ταινιών, ο πόλεμος και η ιστορία. Το παρελθόν. Η αναδρομή. Το ταξίδι. Το χθες. Υπολοχαγός Νατάσα. Μαντώ Μαυρογένους. Παπαφλέσσας. Η νέα σχολή, που επηρεάζεται από τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο, φωτίζει την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα. 

Και στις φωτογραφίες; Τα στιγμιότυπα; Τα οικογενειακά άλμπουμ; Ο τροχονόμος μέσα στο ριγέ κουβούκλιο. Τηλέφωνο με στρογγυλό καντράν.  Οι δερμάτινες σάκες στο σχολείο. Οι μπλε ποδιές του Γιάννη Τσεκλένη. Και οι λευκές, πάνινες κορδέλες στα μαλλιά των κοριτσιών. Οι διαφημίσεις με τα έξυπνα λογοπαίγνια. Οι κασέτες στο κασετόφωνο. Κι όταν χαλάνε, η χαρακτηριστική κίνηση με το μπλε στυλό που επαναφέρει την ταινία στη θέση της. 

H ζωή δεν κοστίζει ακριβά. Σάντουιτς με γύρο. Ή σουτζουκάκι. Το λεωφορείο στοιχίζει 1 δραχμή. Πληρώνεις με εικοσάρικο και ο εισπράκτορας δεν έχει να σου χαλάσει. Όλα έρχονται απέξω με χρονοκαθυστέρηση. Τραγούδια. Τάσεις. Αρώματα. Επιτυχίες. Σειρές. Ταινίες. Σοκολάτες. Μύθοι. Αλήθεια. Ψέματα, Πραγματικότητα με γκλίτερ. Η ευτυχία μετριέται σε δραχμές. Και τα ρέστα, είναι περισσότερα από τα νούμερα που κυκλοφορούν στους δρόμους.

ΕΝΘΥΜΙΟΝ 1980-1990. ΝΑ ΠΑΙΖΕΙ ΤΟ ΤΡΑΝΖΙΣΤΟΡ

80. Μαγικός αριθμός. Στρογγυλός. Φωτογενής, όταν γράφεται. Κι όταν τον θυμάσαι έχει ηχητικά εφέ, μαζί με οπτικές αντανακλάσεις. Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες. 80 τραγούδια. 80 βιντεοκασέτες. 80 μικρές λευκές τελείες στο παμφάγο Pacman με το τεράστιο στόμα. Στην εποχή προ-emoticons, προ-selfies, προ-κινητών, στη δεκαετία των χρωμάτων με ρίγες, η ιστορία γράφεται με παγωτό μηχανής, τσιχλόφουσκες που χάνουν τη γεύση τους σε δευτερόλεπτα, αγώνες μπάσκετ και ποδοσφαίρου που εξελίσσονται σε τρόπαια εθνικής υπερηφάνειας.

Το 80 μυρίζει 4711 και Μυρτώ. Παίζει Ατάρι. Ακούει Ντουράν Ντουράν. Έχει διλήμματα: Σπέτσες ή Ύδρα; Μύκονο ή Μύκονο; Ρόλινγκ Στόουνς ή Μπιτλς; Παίζει φλιπεράκια. Ψηφίζει Αλλαγή. Τα βλέπει όλα πράσινα. Πηγαίνει στο Μινιόν. Οδηγεί Pony και ονειρεύεται ένα πιο ψηλό τζιπ, «όταν μεγαλώσει». Και ψηλώσει; Χορεύει ντίσκο. Παίζει γιο-γιο. Ράβει (ακόμη) ρούχα. Κεντάει. Συλλέγει τάπερ. Πίνει ουίσκι με κόλα. Ακούει ροκ. Χορεύει αεροβική. Φοράει παγέτες. Βλέπει Τόλμη και Γοητεία.

Μπρουκ ή Ριτζ; Η δεκαετία της περμανάντ, της ξανθής ανταύγειας, του φιόγκου. Της υπερβολής. της ευφορίας, του ενθουσιασμού. Με απρόβλεπτες συνέπειες πίσω από το γκλίτερ. Μεταμοντέρνοι αρχιτέκτονες, συνθέτες, σκηνοθέτες, συγγραφείς, καλλιτέχνες, πρωταγωνιστές στο ίδιο έργο. Με μαύρους κύκλους κάτω από τα μάτια…

Στη δεκαετία του 80 όλα είναι ομιχλώδη. Καπνισμένα. Υπερμεγέθη. Φουσκωμένα. Γυαλιστερά. Σούπερ κιτς. Λάιτ. Ανάλαφρα. Παράφωνα. Την ίδια στιγμή μαζικά. Απλά. Λαϊκά. Ευκολοχώνευτα. Μεταβατικά. Λαρζ, όπως large, με το ζ να προφέρεται βασανιστικά αργά. Μια δεκαετία με γενναιοδωρία. Και ανοιχτή καρδιά, ανοιχτό πορτοφόλι, μουσική στη διαπασών.

Η κοκαϊνη γίνεται η ασημόσκονη των πάρτι. Το Aids χορεύει τη νύχτα. Και τη μέρα. Εξαρτήσεις, εμμονές, ακραίες απολαύσεις, με τίμημα. Νέοι άνθρωποι φεύγουν και οι παρέες μικραίνουν. Η ατμόσφαιρα αποτυπώνεται σε δημοφιλή φιλμ της εποχής: O Σημαδεμένος (1983), Bright Lights, Big City (1984), Less than Zero (1985) και σειρές (Miami Vice, 1984). Ακολουθεί η αποθέωση της βίντεο κασέτας. Και του βίντεο-κλιπ.

Η γλώσσα του κινηματογράφου γίνεται άμεση, γρήγορη, γυμνή. Και το ραδιόφωνο, επιθετικό, η στρίγγλα που έγινε αρνάκι. Από την ανάποδη. Η νύχτα γίνεται μέρα. Πάρτι αφήνουν εποχή. Παραφωνίες. Ευτράπελα. Λιποθυμίες.   

Κι όταν μένουμε σπίτι; Στο ζάπινγκ των eighties πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει η ασημένια κεραία. Ποιος σκότωσε τον Τζέι Αρ; Πότε θα μαλλιοτραβηχτεί η Αλέξις Ντέξτερ-Κόλμπι-Κάρινγκτον με την καλοσυνάτη Κριστλ Κάρινγκτον με την χρυσή αφέλεια;  Πότε επιτέλους θα φτάσει ο Εξωγήινος σπίτι του; ΕΤ phone home… Για να συναντήσει την Κάντι-Κάντι, τον Άνθρωπο από την Χαμένη Ατλαντίδα, την Βιονική Γυναίκα, μια κρουαζιέρα έστω με το Πλοίο της Αγάπης....

Η πιο παρεξηγημένη δεκαετία είναι χρυσή, λαμπερή, κιτς, με περισσότερη λακ από ποτέ, βάτες, ντίσκο ρυθμό, μπάγκι ατασθαλίες, κακόγουστα τζιν, μαλλιά κοκκοράκι, κιτς περιτύλιγμα. Και η ουσία;

Να παίζει το τρανζίστορ. Χωρίς μετρό (ακόμη), με νέφος σαν μαύρα σύννεφα στην Ελλάδα που γνωρίζει τις σαπουνόπερες με πάθος, αναπαράγει πρότυπα και συνήθειες σε συνέχειες, αγαπά οτιδήποτε είναι εισαγόμενο, δεν ντρέπεται γι’αυτό, αντίθετα το αποθεώνει. Και το υιοθετεί με κάθε επισημότητα.

Ξενομανία; Μι Τάρζαν, γιου Τζέιν. Τσίχλες κολλημένες στα σχολικά θρανία. Στα δέντρα. Στα κακόγουστα δερμάτινα παπούτσια, unisex, για αγόρια και κορίτσια, πάντα με κορδόνια, συχνά με κέρμα-διακόσμηση. Δραχμή ακόμη, ταπεινή, μάλλον όχι όσο γυαλιστερή θα θέλαμε. Το Φάντασμα του Μέλλοντος με την Οικονομική Καταστροφή Μέρος Πρώτο είναι μπροστά.

Γιατί τα πεντοχίλιαρα δεν είναι πετσετάκια ή κάπως έτσι. Πολιτική με ντουντούκα. Το αεροδρόμιο του Ελληνικού δεν μας χωράει πλέον. Ο Δρομέας (ακόμη) στην Ομόνοια. Όλοι οι δρόμοι οδηγούν στο Κολωνάκι. Και στα προάστια. Στα σομόν τερατουργήματα στην Εκάλη. Με την Βίρνα Δράκου, σαν την απόλυτη πρωταγωνίστρια-πρότυπο.

«Εϊτίλα». Αυτοκίνηση. Εννέα Μούσες. Bora-Bora. Amnesia. Κλαμπ με φωτορυθμικά και αυστηρή πόρτα. Ελληνική μόδα με δική της βιτρίνα. Σχεδιαστές που ακούγονται και φοριούνται κιόλας. Αν αγαπάς το χρώμα, φοράς Τσεκλένη, αν ανακαλύπτεις τώρα το μαύρο, Παρθένη.

Πρώτα εμπορικά κέντρα. Κακόγουστα ηλεκτρονικά ρολόγια με κουμπάκια και ασορτί ήχους. Συλλογές με αυτοκόλλητα. Ανταλλαγές στην πυλωτή. Οι πρώτοι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, πιάνουν το μισό γραφείο, έχουν μικρή οθόνη, αντικαθιστούν την γραφομηχανή. Και το Ίντερνετ; Θεωρείται η εφεύρεση του 1989 και βαφτίζεται World Wide Web.

Και ο κόσμος; Παίζει Τέτρις. Αρνείται να μεγαλώσει. Φοράει τζιν με λευκές μπλούζες με φρούτο στην ετικέτα και πάνινα αθλητικά. Ξεχειλωμένα πουλόβερ σε φωσφοριζέ αποχρώσεις με ανοιχτή λαιμόκοψη, πουκάμισο από μέσα και δυο μύτες να ξεπροβάλουν στο τελείωμα. Τρώει παγωτό μηχανής στην Κηφισιά, παγωτό που βυθίζεται σε μαγική σοκολάτα και παγώνει σε δευτερόλεπτα. Τρώει μπιφτέκια με σος ροκφόρ και σαλάτα του Σεφ με έξτρα σος. Η εποχή της ασταμακαρονάδας θα αργήσει να φανεί. Ευτυχώς.

Τρώμε και ποπκόρν. Για πρώτη φορά δεν υπάρχουν ταινίες για παιδιά, εφήβους, μεγάλους. Πόλεμος των Άστρων σε συνέχειες, Ιντιάνα Τζόουνς, Μπάτμαν… Ταινίες επιστημονικής φαντασίας, περιπέτειες, κινηματογραφικές αίθουσες που κόβουν εισιτήρια για όρθιους. Ο Μάικλ Τζάκσον χορεύει Moonwalk σαν Πίτερ Παν στην Χώρα του Ποτέ. Κι ο Τομ Χανκς εύχεται στο Big να ξαναγίνει μαθητής στο σχολείο. Τυχαίο;

Γιατί να θέλεις να μεγαλώσεις; Στα eighties; Όλα λαμπυρίζουν. Η χώρα ξενυχτάει, ξενοκοιμάται, τραγουδάει Wham. Μουσικόραμα. Μανίνα, Κατερίνα, Πάττυ, Τιραμόλα. Περιοδικά που στοιχίζουν 80 δραχμές και είναι σαν επιχρωματισμένα. Οι τιράντες θεωρούνται ντεμοντέ. Οι γυναίκες φοράνε κοστούμια. Ή ταγέρ. Εννοείται με διπλές βάτες. Σακάκια σε ανδρική γραμμή, παστέλ αποχρώσεις. Το μαύρο παύει να αποτελεί συνώνυμο του πένθους, απενεχοποιείται, στα διαλείμματα παίζουν το μπλε ιλεκτρίκ και τα πελώρια πλαστικά σκουλαρίκια σε όλα τα χρώματα με κλιπ.

Τα μαλλιά φουσκώνουν κι άλλο. Αυτό που έγινε το 80 δεν έμεινε στο 80. Η εμμονή με τα χρήματα, να ζούμε για το τώρα χωρίς καμία σκέψη για το μετά, να ξοδεύουμε αντί να αποταμιεύουμε, να παχαίνουμε, να αγοράζουμε ξένα περιοδικά για να μοιάσουμε στην Κρίστι Μπρίνκλεϊ… Cause we are living in the Material World, τραγουδά η Μαντόνα, και είναι προφητική.

Μια Ελλάδα σαν τον κύβο του Ρούμπικ. Χρωματιστή, άναρχη, μπερδεμένη. Θέλει να διατηρήσει την μπλε και την λευκή όψη, να ξεχάσει την ασπρόμαυρη, να παίξει με νέες αποχρώσεις, πράσινες, κόκκινες, κίτρινες αλλά δεν ξέρει (ακόμη) ότι όταν μπερδευτούν όλα τα χρώματα μαζί, θαμπώνουν.

ΔΙΑΚΟΠΕΣ ΕΙΝΑΙ...

• Διακοπές είναι...
• Να τσεκάρεις τα emails σου κάθε μέρα, όχι κάθε ώρα ή κάθε λεπτό.
• Να μην χτυπάει το τηλέφωνο σου. 
• Να το ξεχνάς.
• Nα το χρησιμοποιείς σαν φωτογραφική μηχανή, φακό, πυξίδα, mp3 player.
• Διακοπές είναι μια βουτιά το απόγευμα που διαρκεί μέχρι το φεγγάρι.
• Αστέρια που παίζουν, τρεμοπαίζουν, πέφτουν.
• Καινούργια μουσική, καινούργιες συνήθειες.
• Σταφύλι με αλάτι.
• Κάθετη ανάγνωση των ειδήσεων.
• Η ζωή μας όλη ένα Instagram.
• Άγνωστα τραγούδια, που γίνονται οικεία. Cigarettes after sex?
• Γρήγορο κουπί στο κανό, στα βαθειά.
• Σπιτικά τυροπιτάκια με μέλι.
• Υποσχέσεις για ταξίδια τον χειμώνα.
• Μπιρίμπα στο κρεβάτι με τα μαξιλάρια αγκαλιά. Ποιος παίζει; Πρέπει να πετάξεις κάτι.
• Μαγιό που δεν προλαβαίνουν να στεγνώσουν καν.
• Πετσέτες που γίνονται ...σκεπή.
• Χορός σε δημόσιο πάρκινγκ, χωρίς χορογραφία, σε fast forward.
• Διακοπές σημαίνει αγκαλιές, γέλια, ξενοιασιά, επιλεκτική μνήμη, φρούτα, παγωτά, βουτιές, κολύμπι, αχινοί, σπηλιές, βράχια, πεταλίδες, κύματα, τραμπολίνο, καρπούζι, περπάτημα, 10.000 βήματα τη μέρα. Και η κοτσίδα στα μαλλιά; Ο μόνος τρόπος να κρατήσουμε την αλμύρα πάνω μας. Για λίγο ακόμη. 

LEFT AT GOD'S MERCY

Διαβάζεις τους τίτλους στον διεθνή Τύπο.

Βλέπεις τις μαύρες αναρτήσεις στο Ιnstagram. Με τα ασορτί hashtags.

Pray for Greece. 

Tα παιδιά ρωτάνε τι είναι το DNA; Kαι πώς το βρίσκεις... Γιατί δεν σώθηκαν όλοι αυτοί οι άνθρωποι; Πώς έπεσε το κοριτσάκι στα βράχια; Πώς πέθανε ένα μωρό; Bρέθηκαν τα δίδυμα κορίτσια; Είδες τα σκυλιά με τα καμένα πατουσάκια; Αν έβρεχε όσο σήμερα, θα ζούσαν σήμερα όλοι όσοι δεν υπάρχουν πια;

Tι να πεις, τι να εξηγήσεις, τι να απαντήσεις, τι να κρύψεις. Δεν ξέρεις τίποτα. Νιώθεις μόνο ενοχές. Ενοχές που δεν ήσουν εκεί για να βοηθήσεις, για να φωνάξεις, για να προλάβεις, να είσαι εκεί. Nα σβήσεις την φωτιά; Να πέσεις στη θάλασσα; Nα συντονίσεις τον κόσμο; Να φέρεις τον χρόνο πίσω; 

Δεν είμαστε μικροί Θεοί. Είμαστε άνθρωποι. Έλληνες. Ήρωες. Τελικά είχαν δίκιο. Ζούμε στην ωραιότερη χώρα του κόσμου. Ευθύνες; Λάθη; Kενά; Όσα παίρνει ο άνεμος.